Διπλοπαραλλαγή και αρχιτεκτονική των συστημάτων

«Διπλοπαραλλαγή και αρχιτεκτονική των συστημάτων»

Αμερικανική Εταιρεία Βυζαντινής Μουσικής και Υμνολογίας - Ευρωπαϊκό Κέντρο Τέχνης

Τρίτο Παγκόσμιο Συνέδριο, "Βυζαντινός Μουσικός Πολιτισμός",1 Νοεμβρίου 2011, Παιανία Αττικής - Athens Information Technology

Οι μεταβολές των διαστημάτων διέσεις υφέσεις αλλά και οι έλξεις δεν είναι τυχαίες, έχουν συγκεκριμένη αναλογία την οποία ορίζουν οι σχέσεις των ήχων. Τα διαστήματα της μουσικής μεταβάλλονται. Η κίνηση των φθόγγων καθώς και οι έλξεις έχουν κανόνες και λογικά μεγέθη. Η άγνοια αυτών των κανόνων και κυρίως η αποκοπή από την παράδοση έχει αποτέλεσμα την υπερβολή και ξένα νεοφανή ακούσματα.

Τα διαστήματα δεν ορίζονται μόνο από το σύστημα του τροχού. Η ταυτόχρονη επιρροή της δια τεσσάρων συμφωνίας στους ήχους κατά τον τροχό λέγεται διπλοπαραλλαγή.

Η διπλοπαραλλαγή είναι  η αιτία που οι ήχοι του τροχού δανείζονται την ποιότητα μελωδίας τους από άλλους ήχους. Οι νεότεροι ονόμασαν κάποια  μέλη από αυτά «επείσακτα» και τάχα ξένα προς τον ήχο που ανήκουν. Δεν είναι όμως ξένα. Ομοιάζουν  στο μέλος άλλου ήχου με τον οποίο συγγενεύουν. Διατηρούν όμως την παραλλαγή στην οποία ανήκουν κατά το σύστημα του τροχού. Οι ήχοι(φθόγγοι) του τροχού εκτός από την δική τους ποιότητα μελωδίας παίρνουν χαρακτηριστικά της μελωδίας των ήχων που βρίσκονται πάνω και κάτω από αυτούς κατά το δια τεσσάρων σύστημα, σύμφωνα με τον παλαιό κανόνα ότι πάσα τριφωνία τον εαυτόν ήχο ποιεί. Έτσι  χωρίς να αλλάζει η θέση του ήχου-φθόγγου και οι δεσπόζοντες φθόγγοι του, ο πρώτος γίνεται και δεύτερος και πλάγιος του δευτέρου ή νενανώ ή τέταρτος, ο δεύτερος πρώτος ή βαρύς, ο τρίτος δεύτερος ή πλάγιος του τετάρτου. Όλα αυτά τα έχουν περιγράψει πολλοί θεωρητικοί αλλά με περισσή ακρίβεια ο Ιωάννης Πλουσιαδηνός τον 15^ο αιώνα στην «Σοφωτάτη Παραλλαγή». Οι περισσότερες χρόες και τα μακάμια της εξωτερικής μουσικής είναι περιπτώσεις που ερμηνεύονται με τους κανόνες της σοφωτάτης παραλλαγής. Η ακουστική πρακτική ψαλτική παράδοση και ιδιαιτέρως η αυστηρή Πατριαρχική παράδοση σώζει αυτά τα στοιχεία της μουσικής τα οποία περιγράφονται στα παλαιά θεωρητικά της μουσικής αλλά δεν περιγράφονται τόσο αναλυτικά από τα θεωρητικά της νέας μεθόδου. Μόνο όσοι μαθήτευσαν έστω και λίγο δίπλα σε παραδοσιακούς δασκάλους τα γνωρίζουν.   

Δείτε το βίντεο της παρουσίασης:

Από την ιστοσελίδα παρουσιάσεων του συνεδρίου του ASBMH: http://www.asbmh.pitt.edu/Conference2011Presentations/